Datum: 07-10-2020

Een interview met Leonie Wijker, projectleider voor de implementatie van het omgevingsplan bij de gemeente Zaanstad.

Het omgevingsplan is een nieuw instrument onder de Omgevingswet waarin straks per gemeente álle regels staan over de inrichting van de fysieke leefomgeving. Nu staan die regels nog verspreid in bestemmingsplannen, verordeningen en regels vanuit het rijk.

Wat houdt je werk precies in?

“Mijn rol is om alles wat met het omgevingsplan te maken heeft te detecteren, mensen te mobiliseren en plannen te maken over wat we als organisatie moeten doen. Wij zetten ook de stip op de horizon en dat is best een lastige stip.”

In welke zin?

“We kennen de wet. We kennen de fysieke leefomgeving en de belangen daarin. En we weten ook dat het moet gaan over het evenwichtig toedelen van functies. Maar niemand weet eigenlijk nog wat het omgevingsplan precies gaat zijn.”

Hoe ga je om met die onzekerheid?

“We hebben bedacht hoe wij denken dat we het moeten aanpakken. En dat werken we stap voor stap uit. We toetsen onze stappen regelmatig aan anderen, zoals aan de OD NZKG. Zo houden we elkaar scherp. En als over een half jaar blijkt dat de voorbereiding anders moet, dan passen we onze plannen aan.”

Je moet dus heel wendbaar zijn?

“Klopt dat is ook zo, het is een dynamisch proces. We heroverwegen dingen ook voortdurend. Als iets niet werkt, doen we het anders.”

Hoe ervaar je dit?

“Soms is het best lastig, het gaat over complexe materie. Dan bekijken we bijvoorbeeld een webinar van VNG over een bepaald onderwerp en dan zijn we na afloop soms best een beetje van ons á propos. Dat gevoel van ‘oh dat moet ook nog’. Je hebt het net niet helemaal in de vingers, kunt het net niet overzien. Vandaar dus dat we stapje voor stapje te werk gaan.”

Welke stap zetten jullie nu bijvoorbeeld?

“We maken nu een handboek voor initiatiefnemers over hoe ze straks een omgevingsplan moeten maken, zodat het kan landen in het Zaanse omgevingsplan.”

Hoe begin je met zoiets?

“We maken allereerst een handboek voor het omgevingsplan voor woonwijken die al af zijn, want daar gebeurt niet zo veel. In die zin dat mensen daar gewoon lekker leven, geen overlast willen ervaren en waar hooguit eens een dakkapel of uitbouw bij komt. Dit handboek kunnen we ook als basis gebruiken voor de initiatiefnemers van gebiedsontwikkelingen, daar zit ook veel woningbouw in ”

Wat maken jullie nog meer?

“Elke initiatiefnemer moet straks de participatie van omwonenden en belanghebbenden meenemen in zijn omgevingsplan. Als je een grote ontwikkelaar bent kun je daar een communicatiebureau voor inhuren, maar als je kleiner bent niet.

Daarom is een onderdeel van het handboek hoe je participatie aanpakt. Dat gaat vooral om gesprekken voeren, juist ook met tegenstanders. En je moet anderen niet overtuigen van je plan, je moet de belangen in beeld brengen. Dat is een groot verschil.”

Wordt participatie echt zo belangrijk dan?

“Zoals het nu is, met periodes van zienswijzen, is heel formeel en afgebakend. Met de participatie aan de voorkant krijgen we eerder inzicht in wat er speelt aan belangen. En we weten nog niet hoe de rechter straks gaat toetsen, maar er komt een moment dat plannen wellicht kunnen sneuvelen op hoe de participatie is verlopen.”

Er loopt dus van alles..

Lachend: “Zeker, maar nu is Zaanstad ook wel een gemeente die snel in de actiestand zit hoor. Als er iets op ons pad komt, kijken we meteen wat we ermee moeten. Ik heb hele goeie collega’s, we zijn een heel goed team. En als we een vraag hebben zetten we die uit in ons netwerk, zoals de VNG en het ministerie. Maar ook de OD NZKG.”

En, hoe doen we het?

zie het OD NZKG als mijn collega’s. Ze draaien mee in onze projectgroep en we weten precies van elkaar waar we mee bezig zijn.

Heb je nog advies voor andere gemeenten?

“Ik kan niet stevig genoeg benadrukken dat we een klus als deze met elkaar moeten doen en breed moeten zien. Het omgevingsplan is niet een product dat van de afdeling ruimtelijke ordening kant en klaar op je bord rolt.

Zo langzamerhand is ook voor ons de tijd rijp om meer met ketenpartners samen te werken op dit onderwerp. En om de verbinding te zoeken met de nieuwe onderwerpen vanuit het maatschappelijk domein, maar ook bijvoorbeeld klimaatadaptatie en duurzaamheid. Laten we de extra tijd door het uitstel goed benutten met z’n allen.”