Komt ons drinkwater in gevaar door industriële grondwateronttrekkers?

Datum: 05-09-2022

We hebben in Nederland te maken met aanhoudende droogte. Mensen worden opgeroepen zuinig om te gaan met kraanwater. Maar hoe zit dit bij bedrijven? Onlangs was in het nieuws dat bedrijven op grote schaal grondwater blijven onttrekken tijdens de droogte. Kan dit geen kwaad? Komt ons drinkwater in gevaar? De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (OD NZKG) verleent vergunningen aan een aantal industriële bedrijven in Noord-Holland voor grote grondwateronttrekkingen en houdt hier ook toezicht op.

Bedrijven pompen grondwater op voor diverse doeleinden. Zoals koeling van processen, het spoelen van producten, het beregenen van gewassen of als grondstof, zoals bij frisdrankproducenten, bierbrouwerijen en natuurlijk drinkwater. Afhankelijk van de toepassing wordt hierbij gebruik gemaakt van zoet of zout grondwater. Wanneer een bedrijf grondwater wil onttrekken, moet daar een vergunning voor worden aangevraagd. Wij toetsen de aanvraag aan de geldende wet- en regelgeving en aan het beleid van de provincie. Een bedrijf moet daarbij aangeven wat de effecten van de grondwateronttrekking zijn. Wij beoordelen wat deze effecten zijn op de omgeving, de natuur, of er risico bestaat op een eventuele bodemverontreiniging en of de zoetwatervoorraad niet kan worden aangetast.

Zoet en zout grondwater

Eén van de zaken die belangrijk zijn in de beoordeling, is het effect van de grondwateronttrekking op het zoet/zout grensvlak (het zoete grondwater zit boven het dieper gelegen zoute grondwater) en het risico op verzilting van het zoete grondwater. De zoetwatervoorraad kan worden aangetast als de grondwaterstand wordt verlaagd of als het zoet/zout grensvlak wordt verhoogd (het onderliggende zoute water komt daarbij omhoog). Als uit de modelberekeningen blijkt dat beide effecten niet optreden, weten we dat de zoetwatervoorraad niet kan worden aangetast.

Waarom is zoet grondwater zo belangrijk?

Zoet grondwater is van groot belang voor de natuur, voedselproductie (landbouw) en onze drinkwatervoorziening. Zoetwater heeft zijn oorsprong in neerslag, zoals regen en sneeuw. Daarnaast komt er ook zoet rivierwater ons land binnen. Dit water stroomt of pompen wij weer naar zee, om droge voeten te houden. 97% van het water op aarde bevindt zich in de zeeën en oceanen en is zout, dus slechts 3% van al het water op aarde is zoetwater. Dit geeft al aan dat we zuinig moeten zijn op ons zoete grondwater.

Komt ons drinkwater in gevaar door grondwateronttrekking?

In principe niet. De drinkwaterwinningen in Noord-Holland vinden plaats in de duinen en het Gooi. Sinds de tweede helft van de vorige eeuw wordt daar voorgezuiverd water uit het Amsterdam-Rijnkanaal en uit het IJsselmeer geïnfiltreerd. Er is sprake van een positieve waterbalans. Het blijft in deze gebieden wel nodig aandacht te hebben voor het behouden van een goede balans. Bij eventuele aanpassingen van de winsystemen en bij vergunningaanvragen hiervoor kijken we naar de gevolgen voor de waterbalans, en naar risico’s van verzilting en verdroging. Met behulp van een meetprogramma met peilbuizen en zoutwachters (apparaten die het zoutgehalte in de bodem meten) controleren we of er al dan niet wordt ingeteerd op de zoetwatervoorraad.

Foto: pexels.com