OD NZKG steeds vaker betrokken bij acties tegen ondermijning

Datum: 10-09-2021

Een kapperszaak waar nooit iemand geknipt wordt, een garagebedrijf waar geen auto’s staan of een oude schuur bij een boerderij die opeens verhuurd wordt. Het zijn voorbeelden van situaties waarbij een vermoeden van ondermijning bestaat. Er vinden mogelijk criminele activiteiten plaats, die worden verhuld door ogenschijnlijk eerlijk opererende bedrijven. De aanpak van ondermijning is meestal een taak van verschillende handhavingsinstanties. De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (OD NZKG) wordt steeds vaker betrokken bij invallen. Inspecteur Richard Verheul van het team Gebiedsaanpak en Ondermijning vertelt hierover: “Ondernemers weten vaak niet welke ellende ze zich op de hals halen”.

Wat is ondermijning?

“Hiervan bestaan verschillende definities. Het is de verweving van de onderwereld met de bovenwereld. Criminelen verleiden bijvoorbeeld ondernemers om voor hen aan de slag te gaan en maken zo gebruik van legale middelen om illegale praktijken uit te kunnen voeren, zoals het witwassen van geld of drugshandel. Voor de OD NZKG gaat het om milieucriminaliteit, zoals bedrijven die illegaal afval dumpen of giftige stoffen uitstoten. Daarbij komt het milieu in gevaar of de gezondheid van omwonenden”

Hoe krijgen criminelen ondernemers zover dat ze hieraan meewerken?

“Vaak worden ze onder druk gezet. Door de coronacrisis hebben veel ondernemers het zwaar en zijn ze kwetsbaarder als het om geld gaat. Maar soms weten ondernemers helemaal niet wat er speelt in een pand dat ze verhuren. Criminelen zetten bijvoorbeeld een ander slot op de deur, zodat de eigenaar niet meer naar binnen kan. Boeren worden benaderd om een leegstaande loods achter op het terrein te verhuren. Dan blijkt dat daar een xtc-lab wordt gerund of er worden grote hoeveelheden lachgas opgeslagen. Ondernemers weten vaak niet welke ellende ze zich op de hals halen.”

Wat hebben wij als omgevingsdienst met ondermijning te maken?

“De aanpak van ondermijnende criminaliteit is al lang niet meer een taak voor de politie alleen. Ook regionale overheden krijgen steeds meer taken en verantwoordelijkheden in het terugdringen hiervan. Omdat het onderwerp milieu vaak een rol speelt, worden wij als omgevingsdienst regelmatig ingeschakeld. Dit jaar hebben we al 17 zogenoemde actiedagen binnen ons werkgebied gehad, waarbij we met andere handhavingspartners bedrijven controleren.”

Bij wat voor bedrijven ga je langs tijdens zo’n actiedag?

“Een voorbeeld van een bedrijventerrein waar we regelmatig komen is de Liede in Haarlemmermeer, waar veel autobedrijven zijn. Wij inspecteren dan op milieuovertredingen, zoals het verkeerd opslaan van gevaarlijke stoffen of afvoeren van bedrijfsafval. De politie controleert onder andere op handel in gestolen onderdelen. Wij hebben hierin ook een signaleringsfunctie. Als we een controle uitvoeren en we zien bijvoorbeeld geen klanten, alles is brandschoon en er is te veel voorraad aanwezig, dan melden we dat bij de gemeente, politie en de Ondermijningsbrigade. Het signaal word bekeken en uitgelopen bij de partners. Zo komen we tot meer gedeelde informatie en een gezamenlijke controle en aanpak.”

Wat doe je als je wordt opgeroepen voor een ondermijningsactie?

“Meestal is de gemeente de organisator van een ondermijningsactie. Afhankelijk van welke criminele activiteiten worden vermoed, schakelt de gemeente handhavingspartners in. Denk hierbij aan de politie, Openbaar Ministerie, douane, FIOD (fiscale inlichtingen- en opsporingsdienst), ISZW (Inspectie van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) en natuurlijk de omgevingsdienst. Voorafgaand aan een actiedag voeren we meestal diverse overleggen met alle partners. Soms is echter haast geboden en gaan we snel tot actie over. Voor elke actie is er een briefing en een draaiboek. Hierin staat onder andere waar we verzamelen, naar welke locatie we gaan en wie de contactpersonen zijn. Het komt ook voor dat wij zelf een actie initiëren, als we vermoeden dat ergens sprake is van ondermijning. Wij brengen dit signaal dan in bij de gemeente of de Ondermijningsbrigade. Het signaal word dan uitgezet bij de ketenpartners.”

Maak je vaak spannende of bijzondere dingen mee?

“Ik ben gelukkig niet zo snel onder de indruk, mede door mijn verleden bij de politie. Maar je maakt van alles mee. Zoals een loods waar een dubbele wand in zat waarachter een hennepplantage was verstopt. Of een dichtgesealde deur waarbij de politie eerst moest onderzoeken of er geen stroom op stond. Je moet je altijd bewust zijn van enig risico, want je hebt regelmatig te maken met criminele activiteiten. Daarom gaat de politie ook altijd mee als sterke arm. Soms worden er wapens aangetroffen. Dan wordt de plaats bevroren en gaat de politie verder onderzoek doen. Wij doen op dat moment een stapje terug.”